تکنولوژیستهای اتاق عمل عضو مهمی از تیم سلامت بوده که در تماس نزدیک با جراحان، متخصصان بیهوشی و پرستاران در راستای تأمین مراقبتی مطلوب بر بیماران فعالیت میکنند. عملکرد انسانی و شایسته حرفههای مراقبتی، دانش و مهارت وسیعی میطلبد و از آنجا که سنگ زیربنای رشد و توسعه یک حرفه، آموزش آن حرفه میباشد، پرسنل اتاق عمل نیز مانند سایر اعضاء سیستم بهداشتی درمانی نیازمند اجرای استانداردهای آموزشی میباشند. انتظار میرود که تا سال ۲0۲0 میزان نیاز به تکنولوژیست های اتاق عمل سریعتر از حد متوسط افزایش یابد. علت این امر افزایش تعداد و انواع اعمال جراحی و جمعیت و نیز افزایش میزان سالمندی است. از سوی دیگر پیشرفت سریع تکنولوژی پزشکی موجب تغییرات چشمگیری در زمینه تکنولوژی جراحی میگردد. پیشرفتهای تکنیکی موجب ایجاد تکنیکهای جراحی جدیدی میشود و اتاق عملهای آینده برای تطابق با کامپیوترها، لیزرها، فیبرهای نوری، الکترونیک و روباتها به منظور انجام مراقبتهای روتین بیمار آماده میشوند. لذا تغییرات وسیع و چشمگیر موجود در تکنیکهای جراحی نیازمند هم سطح شدن تکنولوژیست های جراحی با نقشها و وظایف جدید میباشد.
تاریخچه و سیر تکاملی دوره در جهان و ایران:
در سراسر دنیا برنامه با نام تکنولوژی جراحی به دو صورت ارائه میشود: در حالت اول دانش آموختگان رشته کارشناسی پرستاری )پس از کسب مدرک لیسانس( در یک دوره ۲ - ۱ ساله برای ورود به اتاق عمل آموزش میبینند در حالت دوم دانشجویان در مقطع کاردانی آموزشهای عمومی دوره اتاق عمل را میگذرانند و برای ایفای نقش به عنوان فرد سیار و اسکراب )دست شسته( آماده میشوند و سپس در صورت تمایل در یک دوره ۵/۱ - ۵/۱ ساله برای ایفای نقش به عنوان کمک جراح آماده میشوند. به عنوان مثال با نگاهی به انجمن پرستاران دانشگاه کارولینسکا مشخص میشود که پرستاران پس از طی ۱ دوره کارشناسی و اخذ پروانه کار به صورت RN میتوانند با گذراندن یک دوره دانشگاهی مصوب به مدت ۴۵ هفته )تقریباً یکسال( مدرک تحصیلی پرستار اتاق عمل دریافت نموده و به عنوان یک فرد باتجربه در اتاق عمل مشغول بکار گردند. و یا در کالج پرستاران اطاق عمل استرالیا، پرستاران پس از دوره کارشناسی و اخذ پروانه کار به صورت RN میتوانند طی یک دوره دانشگاهی مصوب با گذراندن ۲۷ موضوع درسی به صورت پرستار متخصص قبل، حین و بعد از عمل در نقشهای پرستار بیهوشی، پرستار سیرکولیت، پرستار ثبت، پرستار تجهیزات، کمک جراح، پرستار ریکاوری و بعد از عمل و پرستار بررسی و شناخت و آموزش به بیمار قبل از عمل فعالیت کنند. نظری بر استانداردهای مراقبت از بیمار در انجمن پرستاران اتاق عمل آمریکا نیز نشان میدهد که دانشجویان دورههای تکنولوژی اتاق عمل میتوانند تا دورههای تخصصی باالتر ادامه تحصیل دهند. با ذکر این نکته که افراد هر دورهای شرح وظایف خاص خود را دارند و نقش افرادی که دوره تخصصی را طی کرده- اند با تکنولوژیست اتاق عمل تفاوت دارد. ۲ با نگاهی بر استانداردهای انجمن تکنولوژیستهای جراحی )AST )نیز مشاهده میشود که افراد شاغل در اتاق عمل دارای مدارک متفاوت میباشند. به عنوان مثال تکنولوژیستهای جراحی برای ایفاء نقش اسکراب در سه سطح آموزش ۱ ،۲ و ۳ میبینند در سطح اول فرد در جراحیهای عمومی وارد میشود. در سطح دوم میتواند در جراحیهای تخصصیتر ایفاء نقش نماید و در سطح سوم فرد عالوه بر حضور در جراحیهای تخصصیتر در حوزه حوزه مدیریت نیز وارد میگردد. مطابق استانداردهای این انجمن »کمکهای اول جراحان« نیز در سه سطح پایه، عمومی و تخصصی فعالیت میکنند که »کمک اول جراح« میتواند یک پزشک، یک پرستار دوره دیده اتاق عمل )پرستار با مدرک RN که دوره اتاق عمل را گذرانده( و یا یک تکنولوژیست جراحی که یک دوره آموزشی اضافه )۵/۲ - ۵/۱ ساله( گذرانده است و دارای مجوز کار و مدرک برای ایفای نقش کمک اول جراح است، باشد، این انجمن که توسط ۳ دانشکده جراحان آمریکا )ACS ،)انجمن بیمارستانهای آمریکا ۴ )AHD ،)و انجمن پرستاران اتاق عمل ۵ )AORN ،)پایهگذاری شده، نیز در پیشنهادات خود اعالم نموده که برای تکنسینهای جراحی دورههای مقدماتی، حداقل مدرک فوق دیپلم و برای دورههای پیشرفته و نیز »کمکها اول جراحی« کسب مدرک لیسانس ضروری دارد. تکنسین اتاق عمل در ایران در مقطع کاردانی بین سالهای ۱۳۶۶ تا ۱۳۸0 در دانشکدههای مختلف سطح کشور راهاندازی گردید. این رشته در دانشکدههای پیراپزشکی و یا پرستاری اجرا میگردید. در این دانشکدهها گروه اتاق عمل متولی اداره دانشجویان در رشته کاردانی اتاق عمل میباشدر کشور ایران تا سال ۱۳۸۶ رشته کارشناسی اتاق عمل وجود نداشته است و دانشجویان در دورههای کاردانی اتاق عمل شروع به تحصیل مینموده، و در صورت تمایل به ارتقاء علمی و عملی خود با ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ناپیوسته رشته پرستاری در اتاق عمل یا سایر بخشها مشغول بکار میشدند. در سال ۱۳۸۶ برنامه در کارشناسی پیوسته و ناپیوسته رشته اتاق عمل در سی و پنجمین جلسه مورخه ۲9/۸/۸۶ شورای عالی برنامهریزی علوم پزشکی به تصویب رسید و از سال ۱۳۸۷ تاکنون در بیش از ۴۵ دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی از طریق سازمان سنجش دانشجوی کارشناسی پیوسته و ناپیوسته اتاق عمل پذیرفته میگردد.