مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته رشته میکروب‌شناسی مواد‌غذایی یکی از رشتههای علوم پایه پزشکی است که دانش آموختگان آن در ابعاد آموزشی، پژوهشی و خدماتی در زمینه شناخت آلودگی و فساد مواد‌غذایی و بیماری‌های منتقله از آب و غذا و نحوه نگهداری مواد‌غذایی به فعالیت می‌پردازند.
عنوان رشته به فارسی و انگلیسی:
میکروب‌شناسی مواد‌غذایی
Food Microbiology
مقطع تحصیلی:کارشناسی ارشد ناپیوسته (Msc)
شرایط و نحوه پذیرش در دوره:
دارندگان مدرک تحصیلی تایید شده وزارت بهداشت و وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری در داخل یا خارج کشور کارشناسی در رشتههای میکروب‌شناسی، علوم آزمایشگاهی، علوم آزمایشگاهی دامپزشکی، علوم تغذیه، علوم و صنایع غذایی، زیست شناسی سلولی ملکولی (گرایش های میکروبیولوژی، ژنتیک، سلولی - ملکولی)، زیست شناسی (گرایش های عمومی، میکروبیولوژی، ژنتیک، سلولی- ملکولی)، زیست فناوری، بهداشت و بازرسی گوشت، بهداشت مواد‌غذایی و دکترای عمومی پزشکی، داروسازی و دامپزشکی.
مواد امتحانی و ضرایب آن:
ردیف
ماده امتحانی
ضریب
1
باکتری شناسی
3
2
انگل شناسی
1
3
قارچ شناسی
1
4
ویروس شناسی
1
5
تغذیه عمومی
1
6
زبان عمومی
2
تاریخچه و سیر تکاملی دوره در جهان و ایران:
موجودات ذره بینی را در میان باکتری های پروکاریوتیک، قارچ ها و پروتوزوئرهای یوکاریوتیک می‌توان جستجو کرد و با ورود عامل بیماریزا توسط غذا به بدن انسان مبارزه بین آن و بدن انسان آغاز می‌شود. بنابراین، می‌توان گفت بیماری نتیجه آسیب رسانی و بیماریزایی عامل بیماریزا و حالت تدافعی بدن انسان است.
منشاء عفونت در یک منبع عفونی نهفته است. مهمترین منابع عفونی عبارتند از بیماران، ناقلان سالم، حیوانات ولگرد و کسانی که از طریق ادرار و مدفوع بطور مداوم عوامل بیماری زا را دفع می‌کنند و یا با آب و مواد‌غذایی آلوده در تماس هستند. انتقال بیماری از منبع عفونت به صورت مستقیم به صورت می‌گیرد. برای مثال: بیماری می‌تواند به وسیله حشرات که بر روی غذا نشستند به افراد سالم انتقال یابد.
در کشور ما از سال 1388 اولین گروه دانشجویان کارشناسی ارشد میکروب‌شناسی مواد‌غذایی پذیرش شدند.
جایگاه شغلی دانش‌آموختگان:
دانش آموختگان این دوره می توانند در جایگاه های زیر انجام وظیفه نمایند:
آزمایشگاه‌های غذا و دارو جهت پایش سلامت مواد‌غذایی و ارائه خدمات تشخیص
دانشگاهها و مراکز آموزشی جهت آموزش دانشجویان مقطع کاردانی و کارشناسی و همکاری در برگزاری دروس عملی میکروب‌شناسی مواد‌غذایی تمام مقاطع آموزشی
مراکز تحقیقاتی
شرکت های دانش بنیان
آزمایشگاه‌های مرتبط با معاونت بهداشتی دانشگاهها
صنایع مرتبط مانند صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و...
سازمان ملی استاندارد و آزمایشگاه‌های مرجع سلامت
همکاری با بخش صنعت نسبت به طراحی و ساخت کیت‌های تشخیصی، تولید محصولات جدید مواد‌غذایی با استفاده از میکروب‌های صنعتی
ارائعه مشاوره در تولید نانوذرات و فیلم‌های بسته‌بندی و استفاده از آنها در نگهداری و محافظت مواد‌غذایی
ارائه مشاوره به همکاران صنایع غذایی، مدیریت بحران کشوری، متخصصین عفونی و...
فلسفه (ارزش‌ها و باورها):
اخلاق حرفه‌ای
عدالت در توزیع بهداشت، تغذیه و سلامت
اولویت‌های ملی
سلامت محوری
رعایت مبانی اسلامی
دورنما (چشم انداز):
امید است ایجاد رشته کارشناسی ارشد میکروب‌شناسی مواد‌غذایی بتواند در تربیت نیروی انسانی توانا و روزآمد در فرایند شناسایی کیفیت میکروبی محصولات غذایی، افزایش سلامت عمومی از طریق پایش تولید غذاهای ایمن، کمک به صادرات کالاهای غذایی و عدم مرجوعی آنها، نیازهای کادر آموزشی پژوهشی و خدماتی مربوط به موسسات آموزشی و دانشگاه‌های علوم پزشکی، مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاه‌های همکار غذا و دارو در سراسر کشور در زمینه میکروب‌شناسی مواد‌غذایی در این مقطع را تامین نماید همچنین با توجه به اسناد بالا دستی و با برخورداری از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه ی اجتماعی در تولید ملی، سرآمد کشورها در منطقه گردد.
رسالت (ماموریت):
رشته کارشناسی ارشد میکروب‌شناسی مواد‌غذایی بر اساس استاندارد های قابل قبول مواد‌غذایی و با استفاده از تکنیک های رایج آزمایشگاهی در تشخیص میکروارگانیسم های بیماری زا، میکروارگانیسم های مفید و غیر بیماریزای مواد‌غذایی، تعیین استاندارد های مواد‌غذایی و روش های جدید در تولید و نگهداری مواد‌غذایی با استفاده از میکروب‌های مفید و فرآوره های آنها در خدمت جامعه می‌باشد. همچنین در تربیت دانش آموختگان توانمند و متعهد جهت همکاری در اجرای تحقیقات ملی در زمینه میکروب‌شناسی مواد‌غذایی، تدریس نظری و عملی دانشجویان در خدمت جامعه دانشگاهی و موسسات آموزشی می‌باشد .
اهداف کلی:
تربیت دانش آموختگان توانمند جهت تدریس دروس نظری و عملی میکروب‌شناسی مواد‌غذایی در مقاطع مختلف آموزشی
تربیت متخصص جهت انجام و ارتقای پژوهشهای علمی در زمینه میکروب‌شناسی مواد‌غذایی در راستای اهداف نظام سلامت
تقویت آزمایشگاه های بخش میکروب‌شناسی مواد‌غذایی در آزمایشگاه‌های کنترل غذا و دارو در سطح ملی و استانی
تقویت مراکز تحقیقاتی جهت تشخیص و مطالعه طغیان های میکروبی و مسمومیت مواد‌غذایی
نقش‌های دانش‌آموختگان در جامعه:
خدمات تشخیصی آزمایشگاهی، آموزشی، پژوهشی، پیشگیری، تجاری
وظایف حرفه‌ای دانش‌آموختگان به ترتیب هر نقش به شرح زیر است:
در نقش خدمات تشخیصی آزمایشگاهی
کنترل آلودگی های میکروبی و مسمومیت های مرتبط موجود در سبد محصولات غذایی
ارائه خدمات تشخیصی در آزمایشگاه‌های همکار غذا و دارو
ارائه خدمات تشخیصی آلودگی و فساد میکروبی در کارخانجات صنایع غذایی و مواد آرایشی و بهداشتی
در نقش آموزشی
تدریس دروس نظری و عملی میکروب‌شناسی مواد‌غذایی درمقاطع کاردانی و کارشناسی
همکاری در برگزاری دروس عملی میکروب‌شناسی مواد‌غذایی تمام مقاطع آموزشی
طراحی و تدریس دوره‌ها و کارگاههای آموزشی در حیطه مسائل آلودگی و مسمومیت غذایی در جامعه برای کارکنان حوزه سلامت و همچنین گروه‌های هدف خاص
در نقش پژوهشی
تحقیق و ارائه خدمات پژوهشی در زمینه علوم پایه و بالینی مرتبط با میکروب‌شناسی مواد‌غذایی
طراحی و اجرای طرح های پژوهشی جهت تدوین استاندارد های میکروب‌شناسی مواد‌غذایی
همکاری در طراحی پژوهشهای دانش‌بنیان
در نقش پیشگیری
همکاری با مدیریت بحران کشوری و همکاری با مراکز بهداشتی و آزمایشگاه‌های همکار غذا و دارو جهت کنترل و پیشگیری از بروز اپیدمی‌های منتقله از آب و غذا
توانمندی و مهارتهای مورد انتظار برای دانش آموختگان (Expected Competencies):
الف: توانمندی های پایه مورد انتظار (General Competencies):
توانمندی‌های عمومی مورد انتظار برای دانش‌آموختگان این مقطع عبارتند از:
تعامل بین‌بخشی
آموزش و تدریس
پژوهش
تفکر نقادانه
نگارش مقالات علمی
مهارتهای حل مسئله
تصمیم‌گیری های مبتنی بر شواهد
خود ارتقایی مادام‌العمر
ارائه مشاوره های مرتبط
ب:جدول تطبیقی وظایف حرفه ای و توانمندی های اختصاصی مورد انتظار دانش آموختگان:
توانمندی های اختصاصی
شرح وظایف حرفه ای
مهارتهای ارتباطی-تعامل
مهارتهای ارتباطی- تعامل بین واحدهای زیر مجموعه آزمایشگاه و با متخصصین صنایع غذایی در کار تیمی
توانایی تفکر نقادانه و مهارتهای حل مسئله بویژه در فرایندهای تصمیم گیری و مشاوره های تشخیصی
توانایی تعامل در بازاریابی
مدیریت
مدیریت بخش های میکروب‌شناسی و کنترل کیفی آزمایشگاه‌های مرجع سلامت، همکاری با آزمایشگاه‌های غذا و دارو و سازمان ملی استاندارد، مسئولیت‌های مدیریتی در مراکز آموزشی، پژوهشی و صنعتی
آموزش، مشاوره
مشارکت در تدریس درس میکروب‌شناسی مواد‌غذایی برای دانشجویان دوره‌‌های کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد، سایر رشتههای مرتبط بعلاوه دروس عملی رشتههای ذکر شده.
آموزش اصول اخلاق حرفه‌ای به فراگیران رشته میکروب‌شناسی مواد‌غذایی و پرسنل آزمایشگاه‌های غذا و دارو و ... و پایبندی به آن
مولد
تولید مواد‌غذایی تخمیری، کیت ها و تجهیزات آزمایشگاهی از طریق مشاوره در راه اندازی مراکز رشد فناوری و همچنین همکاری در واحدهای تولیدی و صنعتی
بازاریابی، تولید و تجاری سازی محصولات مرتبط با رشته
خدمات آزمایشگاهی
توانایی راه اندازی تستهای جدید تشخیصی در زمینه میکروب‌شناسی مواد‌غذایی
مهارت در انجام فرایندهای آزمایشگاهی
کنترل کیفی آزمایشگاه
تشخیصی
توانائی تفسیر نتایج آزمایشگاهی
قابلیت ارزیابی متدولوژیک آنالیت‌ها
پژوهشی
مشارکت در انجام طرح های تحقیق و توسعه در مراکز تحقیقات و واحد های تحقیق و توسعه مراکز صنعتی و تولیدی
ج: مهارتهای عملی مورد انتظار (Expected Procedural Skills):
مهارت
حداقل تعداد موارد انجام مهارت برای یادگیری
مشاهده
کمک در انجام
انجام مستقل
کل دفعات
تهیه محیط کشت میکروبی*
3
3
4
10
آماده سازی نمونه های مواد‌غذایی مختلف*
4
3
3
10
تکنیک های رنگ آمیزی- میکروسکوپی**
3
3
4
10
نمونه گیری و انجام تستهای روتین میکروب‌شناسی مواد‌غذایی (کارآموزی در عرصه و صنعت)***
3
3
4
10
توانایی تعیین هویت میکروبی به روش های بیوشیمیایی
10
10
10
30
انجامPCR و آزمایش های مولکولی
3
3
4
10
کنترل کیفی فرآیند های آزمایشگاه
3
3
4
10
* هر کدام از محیط های کشت روتین آزمایشگاه میکروب‌شناسی مواد‌غذایی
** هر تکنیک
*** هر نوع نمونه گیری
راهبردهای آموزشی (Educational Strategies):
این برنامه بر راهبردهای زیر استوار است:
آموزش مبتنی بر وظایف حرفه ای (Task Based Education)
آموزش توأم دانشجو و استاد محور
آموزش مبتنی بر مشکل (Problem Based Education)
آموزش مبتنی بر موضوع (Subject Based Education)
آموزش مبتنی بر آزمایشگاه(Lab Based Education)
آموزش مبتنی بر شواهد (Evidence Based Education)
روش‌ها و فنون آموزشی:
در این دوره، عمدتاً از روش‌ها و فنون آموزشی زیر بهره گرفته خواهد شد:
انواع کنفرانسهای داخل بخشی، بین بخشی، بین رشته‌ای، بین دانشگاهی و سمینار
بحث در گروه‌های کوچک، کارگاههای آموزشی، ژورنال کلاب و کتاب خوانی
استفاده از تکنیک‌های شبیه سازی و آموزش از راه دور بر حسب امکانات
مشارکت در آموزش رده‌های پایین‌تر
Self-Education, Self-Study
روش و فنون آموزشی دیگر بر حسب نیاز و اهداف آموزشی
انتظارات اخلاقی از فراگیران:
انتظار می‌رود که فراگیران:
مقررات مرتبط با حفاظت و ایمنی (Safety) کارکنان و محیط کار را دقیقاً رعایت نمایند. (این مقررات توسط گروه آموزشی مربوطه بازنگری می شود)
مقررات مرتبط با Dress Codeرا رعایت نمایند.
در صورت کار با حیوانات، مقررات اخلاقی مرتبط را دقیقاً رعایت نمایند.
حرفه‌ای گرایی (Professionalism)
از منابع و تجهیزاتی که تحت هر شرایط با آن کار می‌کنند، محافظت نمایند.
به استادان، کارکنان، هم‌دوره‌ها و فراگیران دیگر احترام بگذارند و در ایجاد جو صمیمی و احترام‌آمیز در محیط کار مشارکت نمایند.
در نقد برنامه‌ها، ملاحظات اخلاق اجتماعی و حرفه‌ای را رعایت کنند.
در انجام پژوهشهای مربوط به رشته، نکات اخلاق پژوهش را رعایت نمایند.
ارزیابی فراگیر (Student Assessment):
الف:روش ارزیابی:
دانشجویان با روشهای زیر ارزیابی خواهند شد:
کتبی، شفاهی، ایستگاهی و آزمون 360 درجه
OSCE(Objective Structured Clinical Examination)
OSLE(Objective Structured Learning Experience)
OSFE(Objective Structured Field Examination)
DOPS(Direct Observation of Procedural Skills)
Project Based Assessment
ارزیابی کارپوشه (port folio) شامل: ارزیابی کارنما (Log book)، نتایج آزمونهای انجام شده، مقالات، تشویق‌ها و تذکرات، گواهی‌های انجام کار و نظایر آن است.
